Kościół św. Katarzyny w Goleniowie

---

Historia kościoła

Pierwsze dowody na istnienie obiektu sakralnego w Goleniowie pojawiają się w dokumentach z XIII wieku. W 1268 roku, osada słowiańska zyskała oficjalne prawa miejskie, które zostały nadane przez księcia pomorskiego Barnima I. W XV wieku, decyzją władz, romański kościół uległ destrukcji, a na jego miejscu wzniesiono gotycką świątynię, której budowa przebiegała w dwóch etapach. Na początku XV wieku powstała trójnawowa hala z prezbiterium, wieżą oraz zakrystią, natomiast w drugiej połowie XV wieku nadbudowano pierwsze piętro nad zakrystią, zbudowano kruchty oraz dwie kaplice umiejscowione po obu stronach wieży, jak również kaplicę po północnej stronie korpusu nawowego.

Główne elementy architektury (prezbiterium, korpus nawowy i wieża) zostały wykonane z cegły, zastosowano wówczas charakterystyczne wiązanie wendyjskie. W kolejnych wiekach kościół przeszedł wiele przebudów. Na przełomie XV i XVI wieku zyskał bogate wyposażenie, które było wynikiem licznych darów i fundacji. W 1529 roku, w wyniku pożaru miasta, zniszczona została wieża kościelna, która po rekonstrukcji uległa kolejnemu zniszczeniu w 1589 roku. Dodatkowo, w trakcie pożaru w 1686 roku, zniszczeniu uległ średniowieczny wystrój wnętrz oraz dokumentacja historyczna, co znacząco utrudniło jakąkolwiek próbę odtworzenia wcześniejszego stanu budynku podczas odbudowy. Przez to zastosowano wtedy panujące wówczas trendy.

Jedynie ostrołukowy portal w zachodniej elewacji wieży pozostał jako jedyny zabytkowy element architektoniczny z czasów średniowiecza. Odnowiona wieża była niższa, a okna – węższe i krótsze. Arkady wejściowe do kaplic zostały zmienione z tradycyjnych ostrołukowych na półkoliste. W takiej formie obiekt przetrwał do XVIII wieku.

W latach 1865-1867 przeprowadzono znaczny remont, dodając elementy neogotyckie, co doprowadziło do tzw. regotycyzacji kościoła – zmieniono wejścia, okna, sklepienia, a także szczyty kaplic. W roku 1892 dokonano nowego neogotyckiego zwieńczenia wieży poprzez wprowadzenie czterech narożnych wieżyczek i trójkątnych szczycików. W takiej formie świątynia istniała do 1945 roku, kiedy to udało jej się przetrwać, lecz została częściowo zniszczona i spalona w wyniku działań wojennych. Odbudowa kościoła rozpoczęła się w 1958 roku, a zakończona została w 1967 roku. Poświęcenie świątyni miało miejsce 18 grudnia 1960 roku, dokonał tego biskup Jerzy Stroba, chociaż inne źródła wskazują, że ofiarował ją ks. biskup Ignacy Jeż w roku 1961. W latach 1962–1964 prowadzono prace restauratorskie przy wieży, z kolei prace wykończeniowe wnętrza ukończono w 1967 roku.

Do roku 1895 przy kościele znajdował się średniowieczny cmentarz, który został zamknięty w 1865 roku. Po trzydziestu latach od tego zdarzenia został on splantowany oraz wybrukowany kamieniem polnym.

Opis

Wnętrze kościoła w Goleniowie jest niezwykłym przykładem architektury sakralnej, gdzie obecny wystrój w dużej mierze oddaje XIX-wieczne plany regotyzacyjne. Świątynia ma formę halową i trzynawową, a jej dwuprzęsłowe prezbiterium zakończone jest sześcioboczną absydą, co nadaje jej niezwykły charakter. Warto zwrócić uwagę na dwie przybudówki, które przylegają do wieży i są sklepione w stylu gwiaździstym.

W prezbiterium znajduje się ołtarz z drewnianym krzyżem oraz figurą Chrystusa, a także tryptyk szafkowy, który został wykonany przez artystę Stanisława Szulca. W centrum tryptyku umieszczono figurę Maryi z Dzieciątkiem, otoczoną postaciami świętych, co nadaje temu miejscu szczególną wymowę religijną.

Wartościowe witraże zdobią cztery ostrołukowe okna kościoła, przedstawiając m.in. świętych, takich jak: św. Maksymilian Kolbe, Chrystus Król, Jadwiga, Wojciech, Stanisław, Jan Paweł II oraz św. Katarzyna. Kościół dysponuje również chrzcielnicą oraz stacjami drogi krzyżowej, które wzbogacają jego wystroj.

Wnętrze świątyni zawiera kilka kaplic, które poświęcone są ważnym postaciom duchowym, w tym zmarłym, Augustowi Hlondowi, papieżowi Janowi Pawłowi II, oraz Matce Boskiej Nieustającej Pomocy. Interesująca jest kaplica, w której zdobiący ją witraż ukazuje chrzest Jezusa w Jordanie, a w środku znajduje się chrzcielnica, co jest istotnym elementem liturgii.

Przy głównym wejściu do kościoła można dostrzec dzwon, który został zdjęty z wieży, natomiast w sąsiedztwie nawy bocznej znajdują się relikwie św. Faustyny Kowalskiej. Całe to miejsce jest nie tylko jedną z piękniejszych świątyń, ale także ważnym punktem na mapie duchowej regionu.

Ważne daty z historii kościoła

Historia kościoła w Goleniowie jest pełna znaczących wydarzeń, które miały miejsce na przestrzeni wieków. Oto najważniejsze daty związane z tym zabytkiem architektury:

• 1529 – wieża kościoła uległa zniszczeniu wskutek pożaru, który ogarnął miasto,
• 1534 – transformacja kościoła katolickiego w protestancki,
• 1589–1686 – seria kolejnych pożarów, które wpłynęły na stan budynku,
• 1701 – zakończenie prac nad odbudową kościoła,
• 1828 – powstanie nowej wieży,
• 1836 – instalacja nowego chóru organowego, zastępującego tzw. chór Młynarski,
• 1865–1867 – przeprowadzona regotyzacja, mająca na celu przywrócenie oryginalnego stylu,
• 1867 – budowa organów o 27 głosach przez Barnima Grunberga z Szczecina (opus 95),
• 1829 – wzniosła się nowa gotycka wieża,
• 1885 – założenie systemu centralnego ogrzewania, co było nowością tamtych czasów,
• 1903 – wprowadzenie nowych witraży oraz elektrycznego oświetlenia,
• 1945 – kościół został zniszczony, a duszpasterstwo objęło Towarzystwo Chrystusowe dla Polonii Zagranicznej,
• 1957–1959 – odbudowa kościoła po zniszczeniach związanych z II wojną światową,
• 1960 – uroczyste poświęcenie prezbiterium,
• 1961 – konsekracja kościoła, co skutkowało powrotem do katolickiego statusu,
• 1989 – kolejna regotyzacja,
• 1996 – uroczyste poświęcenie nowego ołtarza głównego.

---

Oceń: Kościół św. Katarzyny w Goleniowie

---